Touch for Care bij dementie/breinschade™

Heb je het gevoel dat je de ander niet meer echt bereikt? Is er door dementie of somatische aandoening geen of moeilijk contact mogelijk?

Als het niet meer lukt om contact te leggen door verbale communicatie dan kun je mensen nog bereiken door aanraking. Aanraking en massage zijn een andere vorm van communicatie en hebben geen gesproken taal nodig om verstaan te worden.

Complementaire zorg in de ouderenzorg

Complementaire zorg wordt veel toegepast in de ouderenzorg en met name in de zorg voor mensen met dementie. Denk hierbij aan het gebruik van geur (aromazorg), massage, muziek en therapeutic touch.

Professionele aanraaktechnieken en massage als complementaire zorgverlening is een aanvullende vorm van zorg die niet gericht is op het genezen maar op het verminderen van spanningen, het wegnemen van angst en onrust, het verzachten van pijn en het verbeteren van de stemming.

Liefdevolle aanraking is een taal die altijd wordt begrepen. Ook als de communicatie door dementie of een somatische aandoening wordt bemoeilijkt. Een ontspannende aanraking of massage geeft de ander troost, vertrouwen en innerlijke rust. De ademhaling wordt gelijkmatig en het lichaam ontspant. Verdriet en sterke emoties als boosheid verzachten zichtbaar tijdens de massage.

Het blijkt dat sensomotorische integratie ook voor mensen met dementie een zinvolle ingang kan zijn. Iedereen heeft het voor zijn welbevinden nodig om zintuigprikkels te krijgen die als prettig worden ervaren en betekenis voor hem hebben. Hoewel het proces van dementie niet is te stoppen, is het zinvol om zoveel mogelijk prikkels aan te bieden die als prettig en betekenisvol worden ervaren. Zinvolle activiteiten helpen op hun beurt weer om in een zo optimaal mogelijke toestand van alertheid te blijven. Uit ervaring blijkt, dingen en activiteiten die als prettig worden beleefd en een optimale alertheid tot gevolg hebben gedurende tenminste een deel van de dag, een positief effect hebben op de nachtrust en het gedrag.

Diepe gevoelens van kwetsbaarheid, verdriet, kwaadheid, angst, onrust tonen zich vaak spontaan en krachtig. Beschermingsmechanismen zijn weg gevallen. Het is bekend dat zachte benaderingen zoals onder meer aanraking/massage het innerlijke voeden en meer rust en harmonie brengen. Zo ook biedt zachte aanraking van specifieke zones op het lichaam ondersteuning bij het omgaan met deze gevoelens en brengt de persoon met dementie dichter bij zichzelf. Zachte aanraking biedt opnieuw verbinding met het eigen lichaam en met zichzelf. Het geeft rust. Ik wil je uitnodigen contact te maken met je manier van aanraken en deze te verfijnen en te verdiepen.

Probleemgedrag of beter gezegd onbegrepen gedrag.

Gedrags- en stemmingsproblemen komen veel voor bij mensen met dementie. Ze kunnen zowel apathisch en depressief zijn, als angstig en onrustig. De behandeling van ‘probleemgedrag’ bij dementie bestaat uit psychosociale interventies en/of medicamenteuze behandeling met psychofarmaca.

Complementaire zorg wordt meestal gerekend tot de psychosociale interventies. Andere psychosociale interventies zijn bijvoorbeeld reminiscentietherapie, validatie, snoezelen en psycho-educatie. Voor praktische toepassing van deze psychosociale interventies bij patiënten met apathie en depressie door verzorgenden en verpleegkundigen zijn twee richtlijnen beschikbaar.

Bij mensen met dementie is aanraken, knuffelen en strelen heel belangrijk. ‘Bij Alzheimer worden veel pijnkernen vernietigd, behalve het zogeheten S1-gebied: het primair somatisch sensorisch gebied waar de zintuiglijke prikkels binnenkomen’. Het betekent dat ook in het eindstadium van dementie de tastprikkel nog aankomt. De tastzin blijft het langst in intact. Communiceren met mensen met vergaande dementie gaat dus het beste via de tastzin’.

– professor Erik Scherder, neuropsycholoog