Nadat de hoofdpijn steeds ondraaglijker werd, bij mijn vriendin Katja (44), stellen de artsen in januari 2012 uitzaaiingen in hoofd, nek, schildklier, lymfesysteem, beide longen en nieren vast. De primaire tumor wordt niet gevonden.
Katja onderging vijf bestralingen (palliatief), de hoofdpijn verdween evenals haar stem.
Direct na de diagnose belde Katja vanuit het ziekenhuis om me te informeren en in dezelfde zin vroeg ze of ik haar wekelijks wilde masseren tot aan haar overlijden of tijdens een eventuele euthanasie. Ik deed toch immers ook massage bij kanker. Daar kwam ze zeker voor in aanmerking dacht ze. Ppfftt stotterend vertelde ik haar dat dat kon, maar ook dat ik even bij moest komen van de diagnose.
Omdat er bij Katja sprake was van een complexe situatie, overlegde ik met haar huisarts. Aanvankelijk masseerde ik haar één keer per week. Ze wilde die dag geen andere afspraken en toen ze nog kon kwam ze naar me toe. We bedachten zelfs ‘Massage bij kanker met diner’ Toen de trap en de massagetafel geen optie meer waren, zette ik de massagestoel voor het raam. “God het lijkt wel vakantie! Uitzicht over de weilanden, massage en dan ook nog lekker eten onder de veranda”. Bijzondere momenten met een lach en een traan met een heel bijzondere vrouw. Eigenwijs als ze was reed ze 2 uur met de regiotaxi rond om bij me te komen. Autorijden ging niet meer en waarom zou ze mij belasten met haar op te halen? Ze had het in elk geval meegemaakt zei ze maar aanvaarde toch uiteindelijk mijn aanbod om haar thuis te brengen. Het lukte me in slechts 10 minuten.
Een maand voor haar overlijden ben ik haar vrijwel dagelijks gaan masseren. De massages waren bedoeld om haar ontspanning te geven en het was fijn dat ze ook een positieve invloed hadden op haar klachten. Door haar ziekte hield Katja veel vocht vast. De enorme oedeemvorming in haar voeten zorgde ervoor dat dorsaalflexie vrijwel onmogelijk was. Lopen werd schuifelen en de trap een ware kwelling. En ja ze ontkwam er niet aan dat dat verrekte bed in de kamer kwam te staan. Door de massages verbeterde de dorsaalflexie en ging het lopen beter. Tumoren in de schildklier en de daarmee gepaard gaande oedeemvorming zorgden voor druk in dit gebied, waardoor slikken/eten problematisch werd. Ook deze klachten werden aanzienlijk minder door de massage.
Daarnaast ging ze beter slapen. Qua duur, drukniveau en positionering heb ik de massage steeds aangepast aan de fysieke en emotionele omstandigheden waarin Katja verkeerde. In de laatste weken deelde ik de massage op in stukjes en maakte ik gebruik van de positie waarin ze op dat moment lag. Dit omdat het voor Katja steeds moeilijker en pijnlijker werd om van positie te veranderen. Ik kneusde daarbij mijn middenrif, maar dat was natuurlijk niks vergeleken met waar Katja doorheen moest. Dit ging over en uiteindelijk leerde ik er weer van.
Volgens Katja werd haar kwaliteit van leven een stuk beter door de massages. Ze zei letterlijk dat ze tijdens de massages weer het gevoel had een lichaam te hebben in plaats van een omhulsel van ongemak en ziekte. Katja keek dan ook telkens naar de massage uit. Voor haar was het een moment van genieten en totale ontspanning in een periode van achteruitgang in een haast niet te bij te benen tempo. Vaak slaakte ze een diepe zucht als ik alleen al mijn handen op haar schouders legde. Ze fluisterde dan: “Wat is dit enorm fijn, wat goed dat dit bestaat. Hier zet ik alles voor aan de kant en ik hoop dat je dit blijft doen tot ik mijn laatste adem uitblaas. Ik wou dat je kon voelen wat dit voor me betekent Klara.”
Katja is in de nacht van 19 juni 2012 overleden. De avond ervoor was de laatste massage. Die staat in mijn geheugen gegrift, net als zovele andere mooie momenten met haar. De glimlach en de ontspanning die van haar gezicht af te lezen waren tijdens elke massage, zijn voor mij het bewijs hoeveel massage kan betekenen in de laatste fase van iemands leven.
Klara van Zuijdam
Note: Katja heeft toestemming geven om haar naam te gebruiken en zo meer bekendheid te geven aan massage bij kanker en in de laatste levensfase. Zij was de mening toegedaan dat dit voor iedereen toegankelijk moest zijn.
De gegeven massages en aanrakingen zijn niet vergelijkbaar met de gangbare massages en met aangepaste technieken gericht op oncologie en de laatste levensfase. Bij oedeemvorming masseer je normaal gesproken niet meer.
