Regelmatig wordt deze vraag aan me gesteld. Soms is het moeilijk om deze vraag te beantwoorden omdat ik vaak niet de juiste woorden weet te vinden om de gevoelens weer te geven. De reacties op een training die ik geef verwoorden nog het best waarom ik doe wat ik doe.
Momenteel verzorg ik een incompanytraining ‘Touch for Care – massage aan bewoners met ernstige dementie’
De deelnemers zijn enthousiaste en bevlogen professionals in de dementiezorg, variërend van fysiotherapeut, activiteitenbegeleiders, verzorgende tot verpleegkundigen.
Over de training
Onderdeel van de training is, naast het oefenen met elkaar, het direct toepassen in de praktijk met de bewoners. Dit doen we enerzijds door de bewoners, bij wie dat mogelijk is, naar de lesruimte te halen en daar klassikaal met 5 bewoners te werken. Tijdens de sessie masseert 1 deelnemer en de ander observeert. Voordeel is dat er geleerd kan worden met en van elkaar en er continue supervisie is van de docent, nadeel is dat de bewoner uit zijn comfortzone gehaald wordt. Daarnaast is er een sessie waarin bewoners op de afdeling op hun eigen kamer een sessie ontvangen, ook weer door 2 deelnemers waarbij omgekeerde voor- en nadelen zijn. Al met al blijkt dit toch een goede opzet te zijn.
De reacties zijn hartverwarmend zowel van de deelnemers als de bewoners met diepe dementie en hun familie. Graag wil ik wat voorbeelden delen die ik in de verslagen zie maar tevens kon waarnemen tijdens de praktijksessies op de 2elesdag. (Ter informatie: de bewoners bevinden zich in fase 4 van dementie waarvan de meeste niet meer verbaal communiceren)
Deelnemers aan de training over bewoners, nadat deze in een tijdsbestek van 3 weken gemiddeld 2 x per week een massage hebben ondergaan. De massages verlopen niet volgens een vast patroon qua technieken maar er wordt geanticipeerd op de observatie van de reacties en bewegingen van de bewoner. Hierdoor wordt de persoon niet ‘overvraagd, overprikkeld, of gestuurd, maar kan hij ervaren dat hij mag zijn wie hij is en dat hij goed is zoals hij is.
Hartverwarmende reacties
MW A.
‘Er is een grote verandering te zien bij mw. Ze is meer open, alert, ‘helder’ op haar manier praten, met regelmatig en korte duidelijk en kloppende zin. Zoekt nu ook gericht oogcontact op. Op de 1e lesdag was mw. angstig in de lesruimte, nu was er alleen nieuwsgierigheid. En dit voor de hele 30 minuten!
Voorheen waren deze punten alleen zichtbaar voor een zeer korte duur bijv. 5 minuten en het was of/of (bijv. of helder of oogcontact maken, of praten). Ze heeft zichtbaar genoten van de gehele massage, hand/hoofd/gezicht. Ze zei duidelijk” goed zo/lekker” en regelmatig zuchten. Bij momenten met de ogen dicht zitten en bijna in slaap gevallen. Het gehele lichaam ontspande, ademhaling werd rustiger en dieper, veel aan het glimlachen. Zocht zelf het contact op met de ‘masseur’ met glimlachen en praten’.
MW B.
‘Mevr. ligt in bed vaak op haar rug met haar handen in contractie tegen haar bovenlichaam geklemd. Mw. reageert niet op muziek, beelden en andere therapie en leeft in haar eigen wereld. Mw. was na de massage meer ontspannen. Dit was duidelijk aan haar gezicht te zien, wat ‘zachter’ was geworden, ook richtte ze haar hoofd richting de ‘masseur’. Soms keer ze in de lucht en leek het alsof ze even uit haar wereldje kwam. Deze ogenschijnlijk kleine veranderingen maken dat we ons minder machteloos voelen en dat we haar nu ook de aandacht kunnen geven die ze verdient, maar waar ze door haar situatie niet om kan vragen!’
Dhr. C.
‘Dhr. C zit in een speciale rolstoel en heeft al jaren niet meer gesproken. Hij geniet vanaf de eerste massagesessie zichtbaar van de aanraking en we zien hem steeds meer en sneller ontspannen tijdens de sessies. In de klassikale sessie tijdens de 2e lesdag begon dhr. opeens woordjes te zeggen zoals: lekker, fijn. We wisten niet wat we hoorden en toen we het later zijn vrouw vertelde was deze tot tranen toe geroerd. Ze was al erg blij dat we met het massageproject starten en dat haar man deel van uit zou maken. Deze reactie overtrof haar verwachtingen, maar ook de onze’. 
Mw. D
‘Deze mevrouw knarst heel veel met haar tanden, eigenlijk de hele dag door. Bij de sessies met alleen de handmassage werd dit wel minder, maar vandaag in de sessie waarbij we ook het hoofd en gezicht meenamen in de massage was het knarsen vrijwel helemaal verdwenen. Ze ontspande al heel snel, ze zuchtte en haar ogen vielen dicht. Haar gezicht en kaak ontspanden helemaal en haar hoofd ging ontspannen naar achteren. Ook haar handen en de rest van het lichaam ontspanden snel. Mooi om te zien hoe de toevoeging van het hoofd/gezicht nog meer verdieping aanbracht in haar ontspanning’
Mw. E
‘Mw. friemelt en wrijft de hele dag door onophoudelijk met haar vingers in en om haar mond en sabbelt en zuigt op haar vingers. We hebben haar nog nooit verbaal horen communiceren. Vandaag in de 2e klassikale sessie ontspande ze heel snel en na 10 minuten zat mevrouw met haar handen in haar schoot en het hoofd op de borst in totale ontspanning te genieten. Na afloop werd mevrouw vrolijk en begon zelfs wat kreten te slaken, ongelooflijk we hadden nog nooit een geluidje van haar gehoord. We waren tot tranen toe geroerd hierdoor’.
Mevr. F.
‘Deze vrouw kennen wij als een persoon waarbij verdriet altijd aanwezig is. Ze huilt veel en eigenlijk wordt dit zo snel mogelijk ingedamd met troostende woorden, die helaas maar van korte duur zijn. Tijdens de massagesessie van vandaag op haar kamer, kwam er na een tijdje een explosieve huilbui zoals we nog nooit hebben meegemaakt. Het leek alsof er een dam doorbroken was en de tranen bleven maar komen met gierende uithalen. We zeiden dat het goed was en dat ze haar verdriet kon en mocht uiten. Dat het fijn was dat ze dat deed en kon en dat we alle tijd voor haar hadden. Intussen streelden we haar rustig en na verloop van tijd kwamen er diepe zuchten en ontspande haar lichaam zoals we niet eerder hadden gezien. Als je wat minder ervaren bent zou je kunnen schrikken van zo’n reactie, maar door haar alle tijd en ruimte te geven en toch bij haar te blijven voelde ze blijkbaar de veiligheid om dit te uiten. We hopen dat de massages nog meer van haar verdriet weg kunnen nemen, zodat ze meer in ontspanning kan gaan leven. Hoe dankbaar om dit te mogen doen’.
